Nieuw publiek

We mogen dan als Rotterdams Philharmonisch, in vergelijking met de meeste collega-orkesten, gunstig uit de laatste bezuinigingsronde zijn gekomen, het is wel zaak dat we genoeg publiek blijven trekken.
En dat betekent: zorgen voor nieuwe aanwas.

Dat nieuwe publiek gaan we volgende maand, zaterdag 13 oktober, opzoeken in de Feniksloodsen, op Katendrecht, onder de naam BLOWN AWAY.
Dat is ook de titel van het laatste album van country-zangers Carrie Underwood, maar ik kan me niet voorstellen dat het daar iets mee te maken heeft. Het lijkt eerder gekozen om aan te geven hoeveel geluid en andere effecten er over de bezoekers zal worden uitgestrooid: blown-away.nl.
Niet alleen geluid overigens. Aan eten wordt in dit indoor-festival ook veel aandacht besteed.
En ik vermoed dat ons aandeel voorbij zal zijn tegen de tijd dat het echt hard gaat worden.

Maar het kan zeker een interessante samenwerking worden met Ted Langenbach en Secret Cinema.
Dat een dj met klassieke muziek spannende resultaten kan bereiken is al vaker gebleken.
DGG, het prestigieuze label, is zelfs met dat uitgangspunt een serie cd's gestart: ReComposed.
En de Remix-Contest die de Berliner Philharmoniker vorig jaar op internet organiseerde mocht er ook zijn: http://remix-contest.berliner-philharmoniker.de/
En het kan een effectieve manier zijn om een breder publiek in contact te brengen met de muziek die wij spelen. En de dj's en andere knutselaars kunnen zo aan de slag met bouwstenen waar de klassieke componisten ook mee hebben gewerkt. Idee voor het RPhO?

Dat zat woensdag bij Matthijs van Nieuwkerk in DWDD, De Wereld draait door.
Een van de meest succesvolle programma's van de publieke omroep, dus een ideale manier om een breed en nieuw publiek te bereiken.
Een kleine minuut Dvorak, uit het hoofd, gedirigeerd door Yannick.
Het was bedoeld als aankondiging voor Blown Away, zo bracht de presentator het, en er zat ook een dj in de studio die aansluitend met de klanken van 'De Nieuwe Wereld' een eigen geluid liet horen. Maar je vraagt je altijd af hoeveel daarvan, in het enorme hoge tempo van het programma, bij de kijker blijft hangen.
Ik begreep wel dat het meteen al in de verkoopcijfers was te merken, en ik geloof ook zeker dat hier een groot publiek voor te vinden moet zijn.

Ik kon er niet bij zijn in de VARA-studio, maar was met een negental RPhO-collega's ook bezig nieuw publiek te werven met ongebruikelijke muziekkeuzes. Geen nieuwlichterij maar juist hele oude muziek, hoewel we ook een aantal bewerkingen in premiere brachten. Woensdag was de aftrap van de serie Lof&Lust, die we als Domestica Rotterdam voor de vierde keer in de Laurenskerk organiseren: http://www.laurenskerkrotterdam.nl/programma/agenda/domestica_rotterdam/ 

En het was verheugend om te zien hoe steeds meer mensen ons daar weten te vinden en genieten van muziek van componisten als Tomas Luis de Victoria, Claudio Monteverdi, Gesualdo, Giovanni Battista degli Antonii. Toch geen dagelijkse kost voor de meesten van ons. Muziek die te oud is voor een symfonie-orkest maar die we wel heel graag spelen. In een aantrekkelijk, laagdrempelig en toch spannend jasje, met dit jaar teksten van David Prins.
In dit geval overigens zonder jasje, in de vorm van een manlijk naaktmodel, die tijdens het concert enige malen uitgetekend werd.

En met een nazit als belangrijk onderdeel van het concept, waarbij publiek en uitvoerders elkaar ontmoeten.
Contact maken met het publiek gaat tegenwoordig veel via social media, internet en televisie, maar het ouderwetse gesprek is ook nog altijd een manier om mensen aan je te binden.
Zo zijn we op vele manieren, en met vele soorten muziek, bezig om publiek aan te trekken om ze te kunnen verrijken met de kunst die wij belangrijk vinden.

Wervelwind

Gergiev is weer even langs geweest.
Als een wervelwind.
Twee programma's, met voor elk twee repetities, en een concertante opera-uitvoering met zijn Mariinsky-gezelschap.
Mooie herinneringen kwamen boven, zeker bij Prokofjev, en dat is dan ook meteen de muziek waarbij het meest opvalt hoe hij zich blijft ontwikkelen.
Halverwege de eerste repetitie, waarschijnlijk waren we wat ongelijk, kwam de tandenstoker te voorschijn.

Zou hij nog ergens een dirigeerstokje hebben?
Repetities waren hectisch als altijd. Hij neemt de tijd voor passages, om uit te diepen, de rest wordt vooral doorgespeeld, als we geluk hebben in het goede tempo. Want bij tijdgebrek kan dat ook nog weleens wat sneller uitvallen. Hij geeft het orkest op zo'n manier een groot vertrouwen en wij zitten op het puntje van onze stoel.

Interessant, en niet altijd voorspelbaar, is het om te ervaren waar zijn aandacht naar uitgaat.
Also sprach Zarathustra, voor het orkest echt een lastig stuk, hebben we vooral doorgespeeld. Met een assistent hadden we de lastige overgangen al onder handen genomen. Valery pikt er één passage uit met vooral veel lage blazers, twee bastuba's, lage hoorns, trombones, contrafagot met contrabassen, en blijft herhalen totdat het karakter en de balans tussen de stemmen hem overtuigt (begin tot 0.48):

 En dat bepaalt de aanpak van het hele stuk.

Van Sjstsjedrin ging een lang (volgens sommigen te lang) pianoconcert, door Olli Mustonen meesterlijk gespeeld in aanwezigheid van de oude meester. De laatste jaren zorgt Gergiev steeds voor de aanwezigheid van hedendaags Russische repertoire in zijn programma's, zodat de levende componist ook kan worden toegejuicht. In dit geval was het overigens vooral zijn vrouw die, aan het begin van de avond, het applaus in ontvangst nam. Maja Plisetskaja was haar tijd als wereldberoemde ballet-danseres nog niet vergeten.

Maar ook aan de jeugd was gedacht, in de vorm van de 24-jarige winnaar van het Tsaikovski-concours, de Armeen Narek Hakhnazaryan, die het celloconcert van Dutilleux mocht spelen. Een razendlastig stuk, dat hij speciaal voor de gelegenheid had ingestudeerd. De laatste jaren heeft Gergiev zich intensief ingezet voor de muziek van de Franse componist, die, bijna honderd, ook nog leeft, en ook nu weer deed hij dat met verve en aandacht voor details. Voor Narek was het ook wel prettig dat hiervoor voldoende repetitietijd werd ingeruimd.  

Prokofjev is voor het orkest bekend terrein, maar er zaten vast collega's die het niet eerder hadden gespeeld.
En dan kan het lastig zijn met Gergiev.
Op de Finale lag zijn focus. Briljante muziek waarin hij, als een pianist, de accoorden verstaanbaar wilde maken, en de karakters in heldere kleuren schilderde. Toch overheerste voor mijn gevoel bij het concert uiteindelijk de nadruk op een meer innerlijk verhaal, de timing van de stiltes in een uitgesponnen langzaam deel. Zo kende ik Gergiev's Prokofjev nog niet.

Een noviteit voor de meesten van ons was Die Toteninsel van Reger. De Rachmaninov spelen we nog weleens, en ook nu weer met Gergiev, maar de Reger was mij onbekend. Prachtige Duitse laat-romantiek. Het maakt onderdeel uit van 4 symfonische gedichten naar werk van Arnold Böcklin. Ik zou die andere drie ook weleens willen horen en spelen.



Een andere vondst zat in het slotconcert, gisteren met Yannick: Chausson en zijn Poème de l'amour et de la mer. Ook laat-romantiek maar van Franse snit. Mezzo-sopraan Christianne Stotijn welhaast op het lijf geschreven. Het publiek in de Doelen was ontroerd, maar ik verwacht dat we ook in Parijs, Essen en Heerlen komende week wel wat gevoelige snaren kunnen raken: http://www.youtube.com/watch?v=E-VAeW2yce8&feature=relmfu.

In anderhalve week vier verschillende concerten onder deze twee dirigenten mogen spelen is een voorrecht.
Yannick opent na de reis ook nog het seizoen, Valery komt in december weer terug.
We mogen niet klagen.

Schlechtwetterregelung

De zomer is de tijd van de muziekfestivals.
Orkesten en ensembles vliegen van hot naar her om zich te laten horen.
Idyllische omgevingen en doorgaans mooi weer.
Zo troffen wij vorige week de collega's van het KCO aan het eind van een Schipholse pier, waar zij bij de tegenoverliggende gate hun vliegtuig naar Salzburg vonden. Vrijwel gelijktijdig vlogen wij naar Wenen, op weg naar het Festival van Grafenegg.

Het Musik Festival Grafenegg is minder bekend dan de Salzburger Festspiele, veel jonger ook, maar al zeer prestigieus. Een indrukwekkende line-up van toporkesten als het Gewandhausorchester Leipzig, Dresdener  Staatskapelle, Cleveland Orchestra, London Philharmonic en LSO. Thielemann, Chailly, Tilson Thomas, Herreweghe, Jurowski, Welser-Möst.
En Yannick natuurlijk.
Allemaal op uitnodiging van Rudolf Buchbinder, Künstlerische Leiter, beroemd pianist en solist bij ons in Brahms' Tweede pianoconcert.

Ik heb begrepen dat hij zeer tevreden was - Floris heeft ook weer een heerlijke cellosolo afgeleverd - en dat er alweer een nieuwe uitnodiging voor ons klaar ligt.
Het enige wat tegenviel was het weer.

Nu is lekker weer op tournee altijd een genot, een kadootje, maar nu was het belangrijk omdat we geacht werden in de openlucht te spelen. Open Air-Bühne Wolkenturm is een prachtig theater bij slot Grafenegg en schijnt een bijzonder akoestiek te hebben. Die ervaring hebben we helaas moeten missen.
Tussen dagen met schitterend weer zaten we daar net tijdens een depressie.

Gelukkig beschikken ze daar ook over een mooie, tamelijk nieuwe zaal.
Weliswaar riep de buitenkant associaties op aan de zaal waar we vorig jaar in Lima speelden, maar het interieur leek erg op de zaal in Dortmund. Het bleek van dezelfde architect te zijn. De zaal is iets kleiner en er was geen bier na afloop, zoals traditioneel bij onze Oosterburen. Maar het glas witte wijn lieten wij ons goed smaken.

En de zaal zat vol.
In het programma stond de 'Schlechtwetterregelung'  beschreven.
De 1e t/m de 5e rang krijgen een plaats in de zaal, voor de 6e rang is er een Klappsitz op de Galerie.
Dat zal de rij stoelen hoog langs de wand wel zijn, zoals ze die in Dortmund ook hebben.
De 7e rang en de 'Rasenkarten' kunnen hun geld terugkrijgen of in de manege naar een videoregistratie kijken. Voor alle zekerheid wordt wetter- und regenfeste Kleidung geadviseerd.

Dat was bij het Veerhavenconcert ook de boodschap.
Maar ondanks alle zorgwekkende voorspellingen verliep het dit jaar zonder regen.
Ik vermoed dat ze daar ook niet over zo'n genereuze slechtweerregeling kunnen beschikken, maar het staat ook voor volgend jaar gewoon weer in de planning.
Een mooie Rotterdamse traditie.

Net als het Gergiev Festival, dat morgen alweer van start gaat.
We verheugen ons weer enorm op het weerzien met Valery, die prachtig repertoire komt dirigeren.

Bekend en onbekend.
De twee Dodeneilanden, Rachmaninov en Reger, zijn interessant. Sjtsjedrin is weer een noviteit van een landgenoot. En met de muziek van Dutilleux heeft Gergiev, sinds hij ooit het Vioolconcert tijdens een vorig Festival dirigeerde, een speciale band opgebouwd.
Strauss is natuurlijk orkestraal genieten en voor Prokofjev kun je in de wereld geen betere dirigent vinden.
Dat moet een enerverend weekend worden, waarbij ik op zondag, onze rustdag, achterover kan zitten om Otello over me heen te laten komen.
Het Mariinsky zal wel weer een blik solisten hebben opengetrokken, met jonge talenten die ooit de wereld gaan veroveren. Zo heeft een jonge Anna Netrebko tenslotte ook bij ons op het podium gestaan.