maandag 20 mei 2013

Sacre

Over de Sacre is inmiddels wel genoeg gezegd en geschreven.
Zelden kreeg een muziekstuk zoveel media-aandacht als dit ballet.
Want dat is het toch eigenlijk; 'gewoon' een ballet.
Toch kan ik er niet omheen om er ook nog even op in te gaan.
Zeker niet, nu zich de afgelopen weken twee camera-ploegen bij ons orkest meldden om het honderdjarig jubileum mee te vieren.



Elke keer als we het uitvoeren, en dat is de laatste twintig jaar best vaak geweest, blijft het stuk me  intrigeren.
Het is niet lekker om te spelen, er zitten wat onhandige dingen in, een soort stroefheid ook.
Heel anders dan Petroesjka en Vuurvogel.
De onzekerheid over ritmes en overgangen verdwijnt wel met de ervaring, hoewel je afhankelijk blijft van de helderheid van de dirigent.



Met Gergiev hebben we het veel gespeeld.
De oerkracht van die man, zijn wortels in de Russische grond en zijn band met het theater, maken hem waarschijnlijk tot de ideale sacre-dirigent.
Geen wonder dat hij het is die volgende week met zijn Mariinski-troepen het eeuw-feest in Parijs viert.
Ze spelen een reconstructie van het oorspronkelijke ballet en een nieuwe choreografie van Sasha Waltz.
Zij heeft een deel van haar opleiding in Amsterdam gevolgd maar haar sporen verdiend in Berlijn.
Een interessante keus.
Ik herinner me nog goed de ijzersterke productie van Pina Bausch, die ooit in het Holland Festival te zien was.
Ook een Duitse.



Concerten met Gergiev van de Sacre zijn meer dan eens voor televisie opgenomen.
Een keer in de VARA-matinee in het Concertgebouw, maar ook, in een soort documentaire-vorm in de Doelen. Dat moet in de jaren '90 zijn geweest, misschien rond het eerste Gergiev Festival. Die beelden zou ik nog wel eens terug willen zien.
Moois met Jack Wouterse lieten in hun item over onze concerten van afgelopen week een latere registratie met Gergiev zien, uit 2008. En beelden van een uitvoering met Gustavo Dudamel. Ook daar hebben we mooie herinneringen aan.
Pieter Nuytten houdt een leuk verhaaltje over de fagotsolo waar het werk mee opent en je hoort ook hoe hij het met Gergiev speelde. Bijna naast hem zit Bram van Sambeek, onze vroegere collega, die de solo met Dudamel speelde. Wat zou hij denken?


En de NTR was nu ook ter plaatse om Yannick en onze musici aan het woord te laten over de Sacre.
Wat zij ervan gemaakt hebben weet ik nog niet. Dat wordt uitgezonden op 26 mei om 13.00 uur op Nederland 2.
Misschien komen daar ook beelden uit hun archief met Gergiev in, of oud materiaal van de componist zelf, altijd mooi om te zien. Interessant is ook de registratie uit hun archief die ons orkest in 1982 met een nog heel jonge Simon Rattle maakte. 27 was hij toen, en de collega's die het mee hebben gemaakt spreken hier nog over.



Maar Yannick mag er ook wezen.
De pers uitte zich in superlatieven en de volle zalen barstten uit in luid gejuich.
En passant kon men in Rotterdam ook genieten van een wereldpremiere.
Het Celloconcert, dat Robin de Raaff vorig jaar voor het afscheid van Marien van Staalen geschreven zou hebben, was nu wel af en werd alsnog door onze vroegere solo-cellist met verve gepresenteerd.
Leuk om hem weer even terug te zien bij ons.
Inmiddels speelt hij niet meer op de Tecchler-cello, die eigendom is van het orkest, maar gebruikte hij, zeer toepasselijk, een moderne Nederlandse cello, gebouwd door Saskia Schouten.
Niet alleen de cello was nieuw, ook het staartstuk was gebaseerd op een modern idee, waarbij de stemming van de snaren onder de kam is afgesteld op de stemming van het gedeelte waarop gestreken wordt, zodat de boventonen elkaar versterken, als ik het goed begrijp.
Het is een uitvinding van Zoran Markovic die zij nu in Nederland introduceert.


Ik weet niet zeker hoe er over honderd jaar naar De Raaff geluisterd wordt, maar de Sacre klinkt nog steeds fris en modern. Zo fris dat Decca een box vult met cd's, twintig stuks, met 38 uitvoeringen van dit ene stuk. Vanaf Eduard van Beinum (1946) tot Gustavo Dudamel (2010). Monteux, Ansermet, Rattle, Gergiev, ze zitten er allemaal bij. Alleen de componist zelf ontbreekt merkwaardig genoeg. Zijn opname uit 1960 heb ik nog op lp maar bij Pristine Classical hebben ze een restauratie beloofd van de opname die hij in 1929 in Parijs maakte. Dat lijkt me spannend.
Maar ook de opname die Yannick afgelopen maand in Philadelphia maakte is iets om naar uit te kijken.
Evenals de herhalingen met ons in juni, als we het in Luxemburg spelen en in hèt theater, le Théâtre des Champs Elysées. Niet op de verjaardag zelf, maar wel in dezelfde serie.

En Stravinsky heeft nog veel meer meesterwerken geschreven.
Komende week doen we zijn Symfonie in drie delen  en Julien Hervé speelt het Ebony Concerto, ooit geschreven voor Woody Herman en zijn band.
Dat wordt dus swingen.

Wie meer houdt van Mozart kan zaterdagavond in Ouderkerk aan den IJssel aan zijn trekken komen.
In de prachtige oude Dorpskerk spelen we daar een van zijn mooiste werken, het grote Divertimento in Es KV563, voor strijktrio. 



Geen opmerkingen:

Een reactie posten