vrijdag 19 april 2013

Art for Life's Sake

Het is een goede tijd voor cultuur in de media.
Na de jaarlijkse Mattheus Passion, waar bn-ers zich met overgave in storten, en The Passion, waar ze zich met nog iets meer gemak in bewegen, staat de opening van het Rijksmuseum al weer voor de deur.
Iedereen die er voor het weekend al in mocht kwam met enthousiaste verhalen weer naar buiten.
Als je goed luistert komt de ellende van de afgelopen jaren nog wel even langs, maar de blijdschap overheerst.
En dat lijkt me terecht.
Met de Nachtwacht heb ik nooit zoveel gehad, maar ik verheug me nu al op het weerzien met het Melkmeisje en Johannes Uytenbogaert.

En natuurlijk het Concertgebouw, inmiddels 'koninklijk', en het KCO, die beiden hun 25ste lustrum vieren.
5x5x5. Daar zit vast een mooie symboliek in.
Een leuke televisie-serie voor de AVRO, Bloed, zweet en snaren is voor het orkest natuurlijk welkome publiciteit, het zal vast meer mensen naar de zaal trekken, en ook voor ons als collega's aardig om te zien. Ik vraag me wel af of je een jonge violist in zijn proeftijd op deze manier een extra test moet laten doen, maar hij zal er vast niet op afgerekend worden. Wat zeker bijdraagt aan een beter begrip van het werk van orkestmusici is de manier waarop piccolo-speler Vincent Kortvrint in beeld wordt gebracht in aflevering 2, als hij naar zijn eerste inzet in de Vierde van Tsjaikovski toewerkt. Dat het een van de meest beruchte solo's voor het instrument is had ik al wel van collega Wim Steinmann begrepen, maar als je er zo bovenop zit wordt je bijna plaatsvervangend nerveus.



Dat cultuur een belangrijk onderdeel van een samenleving, een maatschappij, een opvoeding, een mensenleven zou moeten zijn kan niet vaak genoeg worden benadrukt.
Afgelopen week voegde zich een groot musicus in het rijtje inspirerende verhalenvertellers.
Cellist Yo-Yo Ma hield de Nancy Hanks Lecture in het Kennedy Center in Boston, de stad die een week later werd opgeschrikt door een vreselijke bomaanslag. Hij hield een actueel verhaal, wat vast nog actueler gemaakt zou worden als hij het na 15 april had gehouden.

ART FOR LIFE'S SAKE.

Ma spreekt makkelijk en aanstekelijk, dat kende ik wel van interviews en dat hij een visie heeft op de rol van muziek juist in interactie met andere kunsten en andere culturen laat hij al vele jaren zien met zijn optredens.
Zijn Silk Road Project, waarin hij de verschillende culturen langs de oude zijde-route laat samenkomen en integreren, is een van de laatste langlopende projecten, die internationaal de aandacht trokken. Daarvoor bracht hij de tango van Piazolla bij het klassiek publiek, improviseerde hij met Bobby McFerrin en in
Nederland met Ernst Reijsiger, maar speelde ook net zo makkelijk met Ton Koopman en zijn Amsterdam Baroque Orchestra, bracht de zes suites van Bach in combinatie met dans, architectuur en dergelijke. Te veel om op te noemen. Er zijn maar weinig collega's op dat niveau die daar de moed en nieuwsgierigheid voor tonen.

Dat hij ook een goed verhaal kan houden bewees hij afgelopen week.
Ik moet toegeven dat ik Yo-Yo Ma de laatste jaren niet zo erg meer gevolgd heb.
De eerste keer dat ik hem hoorde, op enkele meters afstand, was bij het Rotterdams Philharmonisch in de Doelen, begin jaren '80. Het Concert van Haydn in D en de Rococo-variaties in één programma.
Ik was verkocht, en dat gold ook voor veel van zijn platen uit die tijd. Soloconcerten, sonates met Emanuel Ax en de Bach Suites natuurlijk.
Later kwamen er andere musici, vooral opnames uit de oude doos, die mijn aandacht trokken.


Maar Yo-Yo Ma (je kunt zijn achternaam bijna niet zonder zijn voornaam noemen!) heeft een tekst die het waard is om gehoord of gelezen te worden. En beide is in de tijd van internet een fluitje van een cent.
Zijn optreden staat op youtube, voorafgegaan door twee inleiders, een minuut of twintig, maar heeft het voordeel dat je de musici ook hoort en ziet:

Wie alleen de tekst wil lezen kan de volgende link openen.

Hij gaat op zoek naar de rol die kunst, cultuur en de geesteswetenschappen in de samenleving kunnen spelen, met name in het oplossen van de grote problemen waar de wereld mee wordt geconfronteerd.
Dat lijkt me een zinvolle vraag in een tijd dat cultuur in een politiek verdomhoekje zit.
Juist musici, op elk niveau, blijken getraind te worden in vaardigheden die volgens de wetenschappers nodig zijn om de problemen te lijf te gaan: 'attentive to the biggest possible picture, sensitive to the smallest detail'.
De mensen die we nodig hebben moeten tot samenwerking bereid, flexibel, fantasierijk en innovatief zijn.
En laat dat beeld maar eens los op de leiders die nu aan het roer staan.
Er staat veel meer in de tekst, zoals het vermogen voor empathie en nederigheid, 'the edge effect', het element 'vertrouwen'.
Kortom een boodschap die ik iedereen kan aanraden.

Toevallig hield juist deze week collega André Heuvelman ook een verhaal over muziek en het leven voor TedxNijmegen, dat op internet is te zien. Ik wist ook wel dat hij goed kan praten, maar was toch weer verrast door wat hij hier brengt. De rol van muziek in zijn eigen leven, de strijd die hij heeft moeten leveren, en het podium dat hij wil delen. Hij heeft zo al vele schoolklassen met muziek in aanraking gebracht.
Petje af:

Terwijl ik aan deze tekst bezig was bleek gisteren weer de troostende waarde van muziek in Boston, waar Yo-Yo Ma die ongelofelijke Sarabande uit de Vijfde Suite van Bach speelde.
Toch weer Bach.


Geen opmerkingen:

Een reactie posten