Gekozen

En zijn naam is:...
Kirill.
Alsof er een prinsje is geboren.
Ik heb zelfs de persconferentie live via internet gevolgd.
Hij stond op veel lijstjes kanshebbers voor Berlijn.
En was er bijna net zo vaak weer afgevallen.
Maar de keus is zeker interessant.

Het zou kunnen zijn dat hij al eerder gevraagd was, en 'nee' had gezegd.
Als je de geruchten mag geloven zou hij ook bovenaan de verlanglijst van het KCO hebben gestaan.
En toch zal zelden zo'n hooggewaardeerde dirigent zo onbekend bij het grote publiek zijn geweest. Een aanbod om komend seizoen naar de Londense Proms te komen, met zijn opera-orkest uit München, werd nog niet lang geleden afgeslagen: trekt te weinig publiek!
Terwijl de naam Petrenko toch al door meerdere succesvolle musici wordt gedragen.

Petrenko is een dirigent die geen interviews geeft en nauwelijks opnames maakt.
Hoe anders was dat bij zijn voorgangers!
Hier toch een mooie opname vanuit Bayreuth.
In de manier waarop hij de muziek en het artistieke resultaat centraal stelt wordt hij al vergeleken met Carlos Kleiber. Daarbij past ook zijn geschiedenis van afzeggingen.
Afgelopen seizoen nog bij de Berliner Philharmoniker. Nog voor het begin van de eerste repetitie van de Zesde van Mahler zat hij al in de taxi, richting München.
Ik weet niet welke reden hij aan het orkest heeft gegeven. Een schouderblessure, las ik vandaag ergens. Misschien speelde de ook symfonie, een beruchte en fatalistische partituur, die verschillende grote Mahler-dirigenten hebben gemeden, een rol. Blijkbaar heeft het de beslissing van vandaag niet gehinderd. Misschien wel moeilijker, of anders toch, riskanter gemaakt.

Drie programma's heeft hij bij het orkest gedirigeerd, waarvan de laatste keer in 2012.
Zijn tijd spendeerde hij hoofdzakelijk aan het dirigeren van opera. Zo heb ik hem ook bij de Met in New York gehoord: een prachtige Ariadne auf  Naxos.
Ervaring met en liefde voor opera is voor een orkestdirigent vast een pre.
Waar men zich misschien meer zorgen over zou kunnen maken is de standvastigheid van Petrenko.
Zou hij de komende tijd, die minstens nog drie jaar duurt, niet gaan twijfelen aan zijn toezegging?
Als het gaat lukken kunnen we gaan genieten van een bijzondere combinatie en heel hoog niveau van muziekmaken vanuit een diepe integriteit. Daar wil ik de collega's in Berlijn graag mee feliciteren.

Een ander lichtpuntje verscheen afgelopen week op televisie bij Eva Jinek.
Joop van den Ende was te gast
Ik weet eigenlijk niet wat de aanleiding was. Een bedrijf verkocht, of juist weer iets nieuws begonnen, zoiets. Maar Joop zegt nooit zo maar iets. Als hij spreekt mag er gerust geluisterd worden.
Hij maakte zich boos, op aangeven van Jinek, over het verhogen van de btw op kaartjes voor voorstellingen.
Eerst bezuinigen op de culturele instellingen en nu ook de overlevingskansen van de nog bestaande gezelschappen bemoeilijken.
Het kabinet moet er nog over praten met de oppositie, waaronder D66, waar Van den Ende blijkbaar zijn hoop op had gevestigd.
'Een land zonder kunst en cultuur is een heel arm land.'
Hiermee haalde hij ook de schrijvende pers.

Nog meer hout snijdt voor mij zijn opmerking over het belang van muziek als onderdeel van het basisonderwijs. Onvoorstelbaar dat, na al die onderzoeken die uitwijzen dat de omgang met muziek, zingen, spelen, misschien ook nog wel luisteren, en positieve invloed heeft op het leervermogen van kinderen. Met andere woorden, het verbetert de leerprestaties, kinderen krijgen hogere cijfers. Ook andere positieve effecten zijn te constateren, zoals in het sociale gedrag bijvoorbeeld, maar dit alleen zou al voldoende moeten zijn om geld en tijd binnen het leerprogramma te reserveren en muziek een hoge prioriteit toe te kennen.
Dat heb ik overigens nergens in de pers teruggelezen.
Maar het is de logica en tegelijk ook het ongeloof van Joop van den Ende.
En ik ben heel blij dat hij dat op televisie zou duidelijk en recht uit zijn hart verwoordt. (Kijken vanaf 47:00.)

Wat ook weinig aandacht in de pers heeft gekregen is de afsluiting van ons seizoen.
Ten onrechte, als je het mij vraagt.
Voor duizenden bezoekers speelden we in Ahoy twee bijzondere voorstellingen,  
Verschillende namen heeft het gehad.
Als Zircony stond het lang op onze lijst, totdat het Julia ging heten.
Misschien wist de pers niet als wat ze het product moesten beoordelen. Het viel niet duidelijk in een bekend vakje. We zullen het vaker moeten doen. Nou, graag.
Het verhaal is me een beetje ontgaan. Liefde, verschillende soorten liefde, was de bindende factor, met spectaculaire en gevoelige acts. Maar het verhaal was niet de kracht van de voorstelling.
Dat was toch de muziek.
Natuurlijk Prokofjev en zijn Romeo et Juliet. Een ijzersterke balletpartituur, die we goed kennen.
Maar ook zo'n De Falla, El amor brujo, is meesterlijke muziek, die we zelden spelen.
Piazolla werkt fantastisch, zeker met Carel Kraayenhof.
Maar muzikaal het meest verrassend vond ik de twee Amorosi van Guridi, uit de Tien Baskische Melodieën. Beetje sentimenteel, bijna over de grens, maar heerlijk om te spelen:

Muziek die naar een vakantie in Spanje doet verlangen.
Want het zit er weer bijna op voor ons.
Nog wat bijeenkomsten, vergaderingen, audities en dan kunnen we ons verheugen op een nieuw seizoen.
Met een nieuwe directeur.
Tot die tijd zal het hier waarschijnlijk even stil blijven.
Iedereen een mooie zomer toegewenst.

O, en voor wie nog wil nagenieten van onze Benvenuto Cellini kan dat via deze link.
Veel plezier!

Origineel

Ik had graag nog willen schrijven over Berlioz en zijn Cellini, over de verwijzingen naar andere componisten, over Mahler als schatplichtige, het belang van zijn muziek en zijn originaliteit.
Maar de laatste voorstelling was zondag en dan is het ook echt weer even afgelopen.
Het was een mooie tijd met Hector.

Deze week is het bijvoorbeeld de beurt aan Alban.
Bij DNO worden we afgelost door de collega's van het KCO, die zich op Lulu storten.
Wij spelen komend weekend het Vioolconcert van Berg.
Wat mij betreft een van de absolute meesterwerken van de twintigste eeuw.
Ook Berg staat natuurlijk in een traditie.
Veel Mahler zit er in zijn muziek, maar ook wel Schubert, als je goed luistert.
Ondanks de dodecafonie, heeft hij een prachtig lyrisch en romantisch stuk geschreven.
Met een opvallend citaat van Bach: Es ist genug.
Niet alleen de noten komen van Bach, zelfs de klank van een orgel wordt 'geciteerd' in een combinatie van klarinetten en saxofoon, zoals te horen in een link in dit artikel over het werk.

Het merkwaardige bij Berlioz was overigens dat ik meer hoorde van componisten na hem dan van zijn voorbeelden. Er zal vast het een en ander terug te voeren zijn op Beethoven en Gluck, de inspiratiebronnen die vaak bij Berlioz genoemd worden, maar ik hoorde Verdi en Wagner.
Bij Wagner is dat vanuit de geschiedenis nog wel te verklaren. Zijn schoonvader en compagnon Liszt heeft in Weimar een belangrijke rol gespeeld in het uiteindelijke succes van de opera. Toch zal het vermoedelijk muziekwetenschappelijke onzin zijn als ik de cabaretier, die weigert het gezelschap nog verder wijn te schenken voordat er betaald wordt, te verbinden met Mime, die zich staande probeert te houden tegenover zijn pleegzoon Siegfried. In beide opera's hebben een kundig metaalbewerker als titelrol.
En die Verdi zat toevallig in de volgende scene, als het koor blij is dat het geld er is.
Het is een gevoel, dat onder meer zit in het tempo, dat als het ware net iets te langzaam gehouden wordt en daarmee een mooie spanning opbouwt. Maar juist dat tempo fluctueerde noch al eens van voorstelling tot voorstelling. Het is inmiddels geschiedenis.

Een van de sterkste voorbeelden van muziek die een ander stuk uit de toekomst 'citeert' is misschien wel de Tweede symfonie van Brahms. In de finale zit een kwartenmotief, unisono in het orkest, waarbij menigeen meteen  aan de inleiding van de Eerste van Mahler wordt herinnerd. Het merkwaardigs is dat dat omgekeerd nooit gebeurt.
Het begint rond 5:08

Dit weekend speelde ik een vroeg werk van Mozart, met een onverwacht mooi middendeel in mineur. Het was een van de kwartetten die hij zal zestienjarige voor een reis naar Milaan schreef.

En het deed me zo denken aan de aria van Barberina waar Mozart zijn laatste acte van Le nozze di Figaro mee opent, veertien jaar later.
Ik leerde het ooit kennen als filmmuziek voor Kaos  van de broers Taviani:

Het was bij de tiener Wolfgang al met een ongelooflijke diepgang aanwezig.
Een wonder.
En voor mij weer een grote verrassing.

Komende zaterdag klinkt muziek van een ander zestienjarig genie.
Mendelssohn en zijn octet.
Ook daar kan ik alleen maar in verwondering naar luisteren, of, in dit geval, spelen.
Met de Rotterdam Philharmonic Strings in Delfshaven