Goeie combi

Waarom combineren sommige componistennamen beter op een programma dan andere?
Bij Richard Strauss en Debussy, zoals de afgelopen weken enkele malen voorkwam, begint het bij mij altijd een beetje te schuren.
Bij Prokofjev en Stravinsky, zoals komende week bij het RPhO, lijkt het op voorhand al te kloppen.
En dan heb ik het nog niet eens over de stukken.
Het zal een gevoelskwestie zijn.
Iedereen zal dat verschillend ervaren.
Bovendien kunnen schurende combinaties ook juist spannend zijn.

Allebei Rus, leerlingen van de grote Rimsky-Korsakov en protégé's van de invloedrijke Diaghilev.
En toch zo verschillend.
Sergei Diaghilev bracht ze samen.
Prokofjev schrijft in zijn dagboeken over hun eerste samenzijn in Milaan in 1915.

Als ze Stravinsky van het station willen afhalen staat Diaghilev bij de verkeerde trein. Prokofjev staat wel goed, maar herkent zijn collega niet en ze treffen elkaar pas later in het hotel.
Daar hebben ze aangrenzende kamers. De tussendeur gaat van het slot en ze brengen veel tijd met elkaar door. Stravinsky is wild enthousiast over de muziek van Prokofjev, zijn Tweede pianoconcert en Tweede pianosonate. Echte Russische muziek! Samen spelen ze, voor een publiek van Italiaanse futuristen, de Sacre in de versie voor quatre mains.

Kijk hoe ze hier op de foto staan:

De kleine Stravinsky vooraan.
Dominant en zeker van zijn zaak.
Diaghilev kan trots op hem zijn, en zo ziet hij er ook uit.
Prokofjev, met een mooie hoed op zijn hoofd en een dikke partituur onder zijn arm, heeft nog meer de uitstraling van een jonge dandy.
De vierde van het stel lijkt ook een Rus, misschien wel meer dan zijn gezelschap.
Maar dat is dirigent Ernest Ansermet, een Zwitser.
Dit was in Londen, voor de uitvoering van Chout, het ballet dat Prokofjev voor Diaghilev componeerde op een idee van Stravinsky. Interessante muziek, die te zelden gespeeld wordt.

Maar er is nog een leukere foto van de twee componisten samen, een jaar eerder, in Parijs:

Igor had Sergei gevraagd om een proefdruk van de ouverture van zijn Pulcinella te controleren.
Doen componisten dat voor elkaar?
Of is hier sprake van vriendschap?
Hij meldt trots dat hij nog twee fouten ontdekte: 'Het ballet is gecomponeerd in een antieke stijl, en het is een buitengewoon toeval dat ik drie jaar eerder mijn 'Klassieke' Symfonie had gecomponeerd, en nu had Stravinsky, zonder dat hij daar iets van wist, een klassiek ballet geschreven.' Zo schrijft hij op 10 mei 1920 in zijn dagboek. Later die dag zou hij nog voor Diaghilev spelen, die overigens de aanzet tot Pulcinella en de muziek van Pergolesi had gegeven, dus zo toevallig was het misschien niet.
De dag eindigde nog met een ontmoeting met Ravel.

Hoe zou de muziekwereld er uit hebben gezien zonder de aanwezigheid van Sergei Diaghilev?