De tijdgeest

We zijn allemaal een kind van onze tijd.
Wie kan zich voorstellen hoe er over vijftig jaar naar de jaren 2010 gekeken wordt?
Of hoe er tegen die tijd wordt gemusiceerd?
Zouden er nog veel orkesten over zijn?
Het lijkt er sterk op dat dat aantal internationaal de komende jaren flink gaat dalen.
En als dat zo is, komt daar dan iets moois voor in de plaats?

Symfonische orkesten zullen met hun tijd mee moeten gaan en het publiek moeten blijven aanspreken en aantrekken. Daar wordt veel over nagedacht en mee geëxperimenteerd.
Ook bij ons in Rotterdam zullen zeker in de nabije toekomst nieuwe concertformats worden gepresenteerd.
Een opvallende noviteit in het functioneren als orkest kwam onlangs uit Brussel, waar ze de bladmuziek overbodig willen maken en langzaam aan overstappen op de tablet, in dit geval de Samsung Galaxy Note 10.1: http://blogs.bibliotheek.rotterdam.nl/blog/muziek-maken/orkest-ruilt-bladmuziek-voor-tablet
Ik kan me voorstellen dat daar toekomst in zit, hoewel er nog wel wat hobbels genomen moeten worden.
Wat je gaat missen is een ontmoeting met het verleden, de musici die eerder hun aantekeningen hebben achtergelaten in de partij. Niet alleen vingerzettingen, maar ook humoristische opmerkingen, of jaartallen en dirigentennamen van concerten.
En hoe langer je in het orkest zit, hoe vaker je je eigen handschrift weer eens tegenkomt.
Dat zal dan verdwijnen.

Hoe snel ontwikkelingen gaan, merk je ook aan de omgang met oude muziek.
Brahms zal op een heel andere manier met Bach omgegaan zijn, dan Webern of Casals, en hoe zal Beethoven Das wohltemperierte Klavier gespeeld hebben?

Een dergelijke confrontatie met de tijdgeest had ik gisteren bij het zoeken naar opnames van een concert dat ik woensdag in de Laurenskerk ga spelen (www.domesticarotterdam.nl); Vivaldi's dubbelconcert in d, het voorlaatste uit zijn opus 3, L'estro armonico.
Het zal bij ons geen hele 'authentieke' uitvoering worden, we spelen op moderne instrumenten, maar de ontwikkelingen van de laatste decennia zijn natuurlijk niet aan ons voorbij gegaan.
Ik moet eerlijk zeggen dat ik moeite heb met opnames van befaamde ensembles als Saint-Martin-in-the-Fields of I Musici, terwijl ik daar vroeger van smulde.
Maar curieus wordt het om te luisteren naar grootheden als Willy Boskovski, in 1964 concertmeester van de Wiener Philharmoniker:



Of nog anders die van Toscanini, die hele orkestgroepen inzet om de solopartijen te spelen:

Grote musici, maar met deze muziek op dit moment moeilijk te verteren. Tempo is te laag, elke noot wordt vol gevibreerd.Toch was dat ooit de standaard en zullen latere generaties hun vraagtekens bij onze uitvoeringspraktijk zetten.
Nog eentje van Nathan Milstein, waarbij de cello, toch de derde solopartij volledig wordt ondergesneeuwd:

En Milstein staat hoog op mijn lijstje van 'grote violisten'.
De TIJDGEEST....

Ter compensatie dan maar even een 'moderne'opvatting:

 met onze landgenoot Jaap ter Linden in de cellopartij.
Geniale onverwoestbare muziek!