Blauw

Het celloconcert van Elgar wordt met enige regelmaat uitgevoerd, ook bij ons in Rotterdam. En haast onvermijdelijk valt daarbij, in de publiciteit en in de programma-toelichtingen, steeds weer de naam van Jaqueline du Pré. Niet helemaal ten onrechte, want zij heeft als cello-virtuoos tijdens haar veel te korte leven en carriere de harten van velen gestolen. Ze werd gezien als een van de grootste talenten op haar instrument, maar werd al op jonge leeftijd getroffen door de ziekte multiple sclerose. Haar laatste concerten gaf ze toen ze 28 jaar oud was. De korte tijd die haar vergund was lijkt wel gecompenseerd met de enorme intensiteit van haar spel, zeker ook in het concert van Elgar, nog steeds te horen op cd in en op film.
Zo hebben velen het stuk leren kennen en waarderen. Haar interpretatie werd haast identiek met het Concert.
Je kunt je afvragen of dat terecht is.

Helemaal eerlijk is het niet.
Er was nog een andere vrouw die zeker zo belangrijk was voor het succes van deze muziek, maar haar naam hoor je zelden: Beatrice Harrison (1892-1965). Ook zij was een Engelse celliste, in India geboren als dochter van een kolonel. Voor haar lag een grote carriere in het verschiet in een tijd dat dat voor dames nog niet zo vanzelfsprekend was, zeker niet met de cello. Zij speelde in 1913 als allereerste vrouwelijke cellist in Carnegie Hall.
En ze viel niet alleen in de smaak bij het publiek, maar ook bij veel collega-musici waarvan enkele, zoals pianist Eugene d'Albert, haar ten huwelijk vroegen. Allen tevergeefs.

Elgar was al getrouwd, maar nodigde haar uit voor een studio-opname van zijn celloconcert, kort nadat de premiere in 1919 met een andere cellist, een mislukkig geworden was. Dat ging toen nog een om een ingekorte versie, waarschijnlijk aangepast aan de lengte van de platen, maar in 1928 maakten ze samen een prachtige opname van het complete werk, die nog steeds op cd verkrijgbaar is. Wat minder dramatisch, wat sprekender, wat eleganter ook misschien dan Du Pré en zeker dichter bij de geest van de componist.
Voor het concert dat ze later voor publiek gaven in Londen kocht ze een prachtige blauwe jurk, die blijkbaar prachtig stond bij haar cello. Het verhaal gaat dat ze ook haar ondergoed in die kleur had uitgekozen, en daar bij latere uitvoeringen niet meer van afgeweken is. Een unieke vrouw en musicus die ook nog andere bijzondere opnames maakte, waaronder enkele met nachtegaal! (zie www.tiptekst.com/blog.html).

Ook onze soliste van deze week, Sol Gabetta, is een bijzondere vrouw en een prachtige celliste.
Ze maakte al eens indruk, enkele jaren geleden, toen ze bij ons Schelomo van Bloch speelde. Niet alleen die uitvoering, maar ook de toegift is in het geheugen blijven hangen. Weliswaar geen duet met een nachtegaal maar wel met haar eigen zangstem. En in die zin een waardig opvolger van Harrison.
Ik weet zeker dat ze nu ook wel weer iets bijzonders in petto zal hebben, dus kan de luisteraars in de zaal alleen maar aanraden lang genoeg door te klappen, als men een soortgelijke verrassing niet wil missen.