Nieuwjaarsconcert

Toch een mooie traditie, dat het nieuwe jaar over de hele wereld wordt ingeluid met een concert.
Een orkest op het podium van een goudblinkende zaal dat een mix van overbekende en onbekende stukken speelt. Zo gaat het elk jaar.

Weinig opzienbarend dus.
Ware het niet dat op internet inmiddels een discussie is begonnen, opgerakeld, over de relatieve afwezigheid van dames op het Weense podium. Welgeteld twee vrouwelijke musici heeft men kunnen spotten. De harp natuurlijk, hoewel ze ook de beschikking hebben over manlijke harpisten. En in de cellogroep zat een enkele vrouw mee te strijken.
Discriminatie, extreem conservatisme? Als we William Osborne mogen geloven (http://www.osborne-conant.org/prophets.htm) is daar zeker sprake van.
Ik weet het niet. Blijkbaar worden vrouwen niet echt uitgesloten van lidmaatschap van één van de mooiste orkesten van de wereld. En dat ze hun traditie in stand willen houden, willen beschermen, daar valt wel iets voor te zeggen. Je kunt je natuurlijk afvragen of sexe daarbij een belangrijke rol mag spelen. Ik kan me voorstellen dat de dames, en buitenlanders, zich achtergesteld voelen, als ze worden afgewezen op andere gronden dan kwaliteit of speelstijl.

Bij het artikel van Osborne zit nog een aardig overzicht van het percentage vrouwelijke orkestleden elders. Ik heb geen idee hoe dat bij ons in Rotterdam ligt. Ik vermoed dat we redelijk gemiddeld zijn.

Het verbaast me niet dat Duitse orkesten veelal laag scoren en Oslo bijvoorbeeld hoog op de lijst staat, maar de hoge notering van de New York Philharmonic had ik niet verwacht. Als je naar de bezetting van de jeugdorkesten kijkt zal  het vast niet lang meer duren voordat er ook in toporkesten een meerderheid van vrouwelijke spelers gaat ontstaan.  

Spannender vond ik de vraag of Maris Jansons wel zou dirigeren, zoals aangekondigd. Hij moest in december een aantal concerten afzeggen wegens ziekte en zijn gezondheid is al jarenlang een punt van zorg. Maar nu stond hij er gelukkig weer, vol energie en met een glimlach. En hopelijk kunnen we nog lang en vaak van zijn concerten genieten.
Hij zal zeker dagenlang intensief met ze gerepeteerd hebben.
Zo ging dat ook in de tijd dat hij nog weleens bij ons in Rotterdam kwam, en zo gaat dat tegenwoordig bij zijn orkesten in Amsterdam en München, die hij op die manier in topconditie houdt.
In de traditie van zijn voorganger Willem Mengelberg, die zeer geliefd was in Wenen, juist vanwege zijn kwaliteit van repeteren. Leuk om te lezen hoe hij daar de repetities begon en uitgebreid de tijd nam om iedereen de a van de hobo over te laten nemen. Deze moest, als 'moeder' van het orkest, de toon niet alleen voorspelen maar vooral ook suggereren. Groep voor groep. En daarna begon Mengelberg met een lang verhaal over zichzelf en de muziek voordat er eindelijk gespeeld kon worden. Daar moet je tegenwoordig toch niet meer mee aankomen.

Als de Nieuwjaarstraditie toen al had bestaan, zou hij vast ook voor die eer gevraagd zijn. Maar de eerste keer schijnt in 1939 geweest te zijn, lees ik in het artikel van presentator Joop van Zijl in de Intrada. Je denkt dan meteen aan hun rol in de Tweede Wereldoorlog, waar Osborne ook uitgebreid op ingaat, maar het schijnt toch vooral geweest te zijn om de Oostenrijkers een hart onder de riem te steken, om hun culturele identiteit te benadrukken nu ze onderdeel van het Duitse Rijk zijn.
Van Zijl heeft ook blog geschreven over het Nieuwjaarsconcert (http://weblogs.nos.nl/presentatoren/2011/12/31/op-weg-naar-het-nieuwjaarsconcert/) waarin hij zich afvraagt waarom Haitink nog niet aan de beurt is geweest. Ook hij heeft tenslotte al jaren een goede band met het orkest, maar zal zichzelf misschien niet direkt met dit repertoire in Wenen zien optreden.
Gergiev schijnt ooit gevraagd te zijn, maar zal wel onvoldoende repetitietijd ter beschikking hebben gehad.
Yannick zie ik daar over een paar jaar ook nog weleens op 1 januari op de bok verschijnen.

Over anderhalve week is hij weer bij ons.
Eerst nog deze week een prachtig Nieuwjaarsprogramma, vooral voor hoornliefhebbers.
Eerst Oberon en dan nog een hoornconcert van Mozart!

Maris Jansons was dezelfde middag ook nog op de televisie met een registratie van zijn laatste produktie bij DNO: Eugen Onegin. Natuurlijk prachtig gedirigeerd, zo'n Tsjaikovski. Tijdens een inleidende documentaire leek hij wat moeite te hebben met de verrassende ideeën van regisseur Stefan Herheim, die het verhaal van Poesjkin enigszins aanpast, maar dat heeft hem er niet van weerhouden een topuitvoering neer te zetten.
Wat mij zeer aansprak waren de woorden die hij ook sprak: "We do not take care enough about our spiritual development. We concentrate on a comfortable nice life. It is very dangerous. Music and art are the spiritual food for the people."
Laten we voor 2012 wensen dat men daar meer aandacht voor krijgt.