Pelleas

Ik denk dat voor iedereen het begin van een orkestbaan een bijzondere tijd is.
Ik heb nog steeds hele goede herinneringen aan die eerste weken.
Ik was in februari aangenomen, maar had de rest van het seizoen nog elders een volle agenda, dus zou pas na de zomer officieel beginnen. Alleen een operaproductie in juni paste nog in het schema.
Nog niet helemaal echt in dienst dus, maar toch voelt dat als het begin van mijn baan bij het Rotterdams Philharmonisch.
En het was niet alleen mijn eerste operaproductie met het orkest, maar ook de eerste opera die ik ooit, met alles erop en eraan, speelde.
En de eerste keer dat ik met dirigent Simon Rattle mocht werken.

Pelléas et Mélisande.
Debussy.
Meteen een van de hoogtepunten uit het repertoire.
Het was juni 1993, mooi weer, ik woonde op loopafstand van de Stopera en heb van de gelegenheid gebruik kunnen maken om regisseur Peter Sellars ook tijdens andere repetities aan het werk te zien.
Ik geloof niet dat die enscenering, met de ziekenhuisbedden en de zwervers van LA, zijn beste werk was, maar ik heb hem sindsdien wel leren kennen als een van de meest muzikale en originele opera-regisseurs.
Ik moest weer aan die tijd denken, toen ik las dat Rattle en Sellars deze opera vorige maand semi-scenisch in de Berlijnse Philharmonie deden.
En voor de fans van Sellars, waar ik me toe reken, is er op 13 maart een lezing van hem in Tilburg bij het Nexus-instituut.

Dat was Pelléas in 1993.
Een paar jaar later volgde een reprise met dezelfde cast. Alleen Rattle was afgehaakt, want hij lag in een scheiding, terwijl zijn vrouw de rol van Mélisande zong. Ook nu in Berlijn is het weer de moeder van zijn kinderen, een ander inmiddels, die de vrouwelijke titelrol voor haar rekening neemt.
Dergelijke doublure schijnen wel vaker bij dirigenten voor te komen - was het Edo de Waart? - maar moeten toch uitzonderingen zijn!
De sterkste herinnering heb ik overigens aan Felicity Palmer in de (ondergeschikte) rol van Geneviève, en dan vooral het recitatief in de 2e scene. Geen spectaculaire muziek, maar we hingen aan haat lippen.

En toen kwam Gergiev met Pelleas.
Niet met de opera van Debussy, hoewel hij daar ook weleens instrumentale delen uit heeft gedirigeerd.
Het was het symfonisch gedicht van Schönberg, Pelleas und Melisande, dat op de openingsavond van het Gergiev Festival 1999 klonk, in combinatie met Bartoks Blauwbaard.
Een prachtig programma, uit de koker van Kees Hillen, maar te vooruitstrevend, of misschien onaantrekkelijk, voor het publiek van toen, want de zaal was slecht gevuld. Terwijl we er echt veel repetitietijd aan hadden besteed.
Dat was gelukkig anders bij die andere Schoenberg-partituur die we met Valery hebben gedaan, A Survivor from Warsaw, tijdens het slotconcert van het Festival 2006. Ook dit was een sterk programma, bedacht door Michael Fine, waarbij de Schönberg zonder onderbreking in Beethovens Negende overging.

Ik weet niet of het weer tijd is om met Gergiev Schönberg te spelen, een Verklärte Nacht zou ik graag met hem doen, maar deze week staat voor het eerst sinds ruim 16 jaar Pelleas und Melisande weer bij ons op de lessenaars. Een rijke, vol-romantische partituur, die niet in het klankbeeld, maar wel in de behandeling van motieven, voortkomt uit de traditie van Brahms. Die staat voor de pauze met zijn Tweede pianoconcert. Ook weer een programma om van te watertanden, geprogrammeerd door Hans Ferwerda, zeker met een ideale solist als Manny Ax, en een soort voorschot op het afscheid van solo-cellist Floris Mijnders.
De dirigent is een invaller die vandaag meteen indruk maakte met zijn kennis en inzicht in de materie; Robert Trevino. Zeker een talent waar we nog veel van zullen horen.
Hij heeft af en toe ook de storyline bij de muziek toegelicht, om het karakter van de thema's te benadrukken. Dat verhaal kenden we natuurlijk nog van de opera hoewel Schönberg het minder strikt volgt en zaken weglaat. Voor de meesten zal het niet belangrijk zijn bij het beluisteren van de partituur, en anders kan een mooie opname tv-opname met Abbado helpen:

 
Maar misschien wordt het binnenkort ook weer eens tijd om een van de beroemde plaat-opnames uit het verleden van het orkest opnieuw uit te brengen.
Bij Philips verscheen in 1980 een bijzondere dubbel-lp onder de titel Pelléas et Mélisande, met muziek van Fauré, Sibelius en natuurlijk deze Schönberg, gedirigeerd door David Zinman. Niet meer te krijgen, maar zeer de moeite waard. 
Iets voor het honderdjarig bestaan?
En dan misschien gewoon weer als langspeelplaat, want die lijkt met een serieuze terugkeer bezig.
Bij mij is die nooit weg geweest.