Over dirigenten

Het is alweer een tijdje geleden dat we met Yannick door Europa reisden.
Er is inmiddels een Gergiev Festival overheen gegaan en we bereiden ons alweer voor op de inauguratie van onze nieuwe chef.
We zouden mogen hopen dat die net zoveel aandacht gaat trekken in de vaderlandse pers als die van JAAP in New York. Nederland toont zich trots op dit buitenlandse succes en terecht.
En van Zweden laat in één moeite door in verschillende interviews weten dat hij open staat voor de vacature bij het Concertgebouworkest. Als zij hem willen zal hij geen nee zeggen.
De combinatie Amsterdam-New York zou geen unicum zijn. Willem Mengelberg ging hem lang geleden voor. Het zou dit levensverhaal nog meer op een ouderwets jongensboek doen lijken.

Ondertussen begint landgenoot Otto Tausk als nieuwe chef in Vancouver, een orkest bijna zo oud als Rotterdam. En deze week kwam het bericht van de benoeming van Gustavo Gimeno, toch ook een halve Nederlander, als opvolger van Oundjian in Toronto, het orkest waar Ozawa ooit begon.
Terwijl wij onze talenten over de plas sturen trekt Yannick zich de komende jaren voornamelijk weer terug in zijn eigen omgeving, New York, Philadelphia, Montreal. Je zou het met een auto kunnen rijden.
We rekenen er wel op dat we hem blijven zien. Komende maart alweer, met een heftig programma.
Meer muziek voor een barre winternacht dan voor het begin van de lente.

Maar tijdens onze jubileumtournee was het echt zomer, in alle opzichten.
Met een herfstig randje op de laatste avond in Berlijn.
Want het was natuurlijk ook wel een beetje een afscheid.
En een mooier afscheid konden we ons nauwelijks wensen.
Eerst het jubileumconcert in juni in Rotterdam en dan deze serie prachtige concerten in Europese centra die ertoe doen, Londen, Luzern, Berlijn, zodat ze ook in het buitenland kunnen horen wat de afgelopen jaren in Rotterdam bereikt is.
Daar kan Gergiev dan ook weer van profiteren en aan schaven.
Maar vanaf deze week zal het vooral Shani zijn die, met zijn eigen talent en inzichten, mag laten horen wat er nog meer in het orkest zit.
Wij zijn er erg blij mee, maar misschien mag ons Rotterdamse publiek zich ook best bevoorrecht voelen zoiets van dichtbij mee te maken. De eerste fase van de samenwerking met een jong en groot talent. Want waar het heen gaat weten we nog niet, maar dat het wel eens heel interessant kan gaan worden lijkt tamelijk waarschijnlijk.

En daar schijnen ze in Londen en Luzern ook wel benieuwd naar te zijn.
De Proms in Londen is altijd een feest om te spelen, alleen al voor de sfeer, en Luzern heeft niet alleen een prestigieus festival maar ook een van de mooiste zalen van Europa. Hoewel ik misschien wel mooiere herinneringen heb aan onze Tiende van Mahler daar, een van de beste dingen die Yannick met ons gedaan heeft, hebben we met Tsjaikovski 4 ook wel weer indruk gemaakt.
Maar de Philharmonie van Berlijn was voor mij nieuw.
En de laatste keer dat het orkest daar was stond de Muur er nog.
Hoewel relatief nieuw, geopend in 1963, is het een zaal met geschiedenis.
En dan vooral de geschiedenis van het orkest en dirigent Herbert von Karajan, die zeker zijn stempel op de inrichting van de zaal zal hebben gedrukt.
Door een vertraagde terugvlucht was er tijd voor een ochtendwandeling die me langs een boekenantiquariaat achter het Konzerthaus leidde. Ik kon het boekje over Karajan, en dan met name zijn vaak problematische samenwerking met de Philharmoniker, van intendant Stresemann daar niet laten liggen. Daar staan best interessante dingen in, ook over de orkestenwereld in het algemeen.
Niet in alle opzichten positief over de maestro overigens.
Hoe ontevreden hij was met zijn Berlijnse publiek, dat te laat ging applaudiseren, en daarom de laatste jaren geen abonnementsconcerten meer wilde dirigeren. Maar in de stad moet hij zich ook niet thuis gevoeld hebben want hij heeft er al die jaren nooit gewoond. Maar de stad heeft, aldus de auteur, wel deze prachtige en revolutionaire zaal aan Karajan te danken: 'Musik in der Mitte'.

Spelen in de zaal was voor mij een bijzondere ervaring, inderdaad zo midden tussen het publiek. 
Toch zijn er weinig zalen die het idee hebben overgenomen. Vredenburg in Utrecht gaat wel enigszins van hetzelfde idee uit, en in de Walt Disney Concert Hall in Los Angeles zit wel veel publiek naast en achter het orkest. Maar daar hebben we nooit gespeeld.
De Elbphilharmonie in Hamburg is het nieuwste voorbeeld. Daar spelen we komende maand met Shani. Dat wordt een interessante vergelijking.

Ter afsluiting nog even een tekening uit de Wall Street Journal van de twee in Manhattan beginnende
chefdirigenten. De halters bij Yannick begrijp ik, maar waar ze die fiets van Jaap van Zweden vandaan hebben?