Melancholie

Afgelopen week zijn we met Yannick een nieuwe weg ingeslagen.
Niet dat we van richting veranderen maar meer een nieuwe route aan onze gezamenlijke reis toevoegen.
Johannes Brahms heet de componist en hij heeft vier prachtige symfonieën geschreven.
En vier meesterlijke soloconcerten.
Waarvan het laatste overigens een dubbelconcert is.
Daar begonnen we de avond mee.

Een ideaal solistenduo, als je houdt van de intimiteit van het stuk, van de dialoog die onderling en met het orkest gevoerd wordt. En dat is voor ons ook oppassen geblazen, want Brahms zet je voortdurend op het verkeerde been. Zijn maatstrepen komen maar al te vaak waar je ze niet verwacht.

Brahms heeft geen opera's geschreven, maar hij is, op afstand, de favoriete componist van Yannick.
Hij vertelt erover in de laatste aflevering van Moois op TV-Rijnmond:
http://www.youtube.com/watch?v=K2ANDFLYNmM&feature=youtu.be
Ik ken niet veel dirigenten die zo uitgesproken een componist op nummer 1 zetten.
Maar ik vind het leuk dat Yannick dat wel doet.
En dat hij die bewondering en dat respect vertaalt in boeiende interpretaties.
En een frisse aanpak.

We spelen uit nieuwe partijen, zonder alle aantekeningen, al dan niet uitgegumd, van tientallen jaren en talloze dirigenten en collega's. Yannick wil ruimte voor zijn eigen visie.
De orkestopstelling is voor ons wat ongewoon, hoewel we steeds vaker spelen met de violen aan weerskanten van de dirigent aan de rand van het podium. Dat betekent dat wij als cellogroep aan een van beide kanten in het midden zitten, voor de houtblazers. In dit geval naast de eerste violen.
Soms zitten de bassen dan achter ons maar voor deze gelegenheid vormen ze een lange rij tegen de achterwand van het podium, dus achter de blazers en pauken.
Met deze opstelling hebben we ook twee Bruckner-symfonieën in Duitsland gespeeld, eerder dit seizoen, maar ik ken weinig andere orkesten die op deze manier het podium vullen. Eigenlijk alleen de Wiener Philharmoniker als ze in de Musikverein zitten, zoals tijdens hun Nieuwjaarsconcerten.
In die zaal en met dat orkest is destijds de Tweede symfonie van Brahms ook voor het eerst uitgevoerd, dus enigszins toepasselijk is het wel.

Ook in de getalsverhoudingen binnen het strijkorkest krijgen de lage strijkers extra aandacht.
Zitten bij een grote bezetting met 16 eerste violen tegenover 8 bassen, nu hebben beide violengroepen er slechts 12 en alten en celli 10, met nog steeds die 8 contrabassen. Ik weet niet of het iets te maken heeft met  de verhoudingen in de tijd van Brahms, bij de Wiener Philharmoniker of de Meininger Hofkapelle. Het is wel een aanwijzing voor het klankbeeld dat Yannick van zijn favoriete componist heeft.

Een bijkomend effect van de opstelling is dat de twee collega's die komende vrijdag officieel afscheid nemen van het orkest naast elkaar recht voor de dirigent zitten.
Voor solo-cellist Marien van Staalen en plaatsvervangend solo-altist Michel Dobrowolski is het hun laatste concert voor het eigen publiek in de Doelen.
Een weemoedig moment dus.

En daar past muziek van Brahms bij.
De componist van de weemoed, de melancholie, de herinnering aan vervlogen tijden.
Yannick heeft het dan over de 'cloud', de wolk die voor de zon komt als het vrolijk dreigt te worden.
Zoals in zijn Tweede symfonie, die als meest opgewekte wordt beschouwd.
Maar die stemming wordt al snel verpest.
Laat dat maar aan het koper over.
Dirigent Lachner vraagt: Warum werfen Sie in die idyllisch heitere Stimmung, met der sich der 1. Satz einführt, die grollende Pauke, die düstern lugubren Töne der Posaunen und der Tuba?. 
(luister vanaf 1'30"):

Waarop Brahms antwoordt dat hij ze echt niet kon missen, hoewel hij dat graag gewild had.
Ich müsste bekennen dass ich nebenbei ein schwer melancholischer Mensch bin.
Melancholie lijkt me wel op zijn plaats op een avond als deze.
De Finale eindigt tenslotte zeer uitgelaten en vrolijk en ook daar is alle reden voor.