Pièce de résistance

Het gebeurt niet vaak, maar uitgerekend bij het eerste concert van het seizoen ontstond er een misverstand over de programmavolgorde.
Meestal wordt een symfonie in een programma voor na de pauze bewaard. Als 'pièce de résistance'. Het zwaartepunt van het programma, waarin orkest en dirigent laten horen wat ze waard zijn.
Met een ouverture kun je op temperatuur komen, zowel de musici als het publiek, en daarna is in het concert het woord aan de (grote)solist. De dirigent is dan in een meer dienende functie en het orkest natuurlijk ook.
Bij uitzondering wordt zo'n solostuk weleens na de pauze geplaatst, maar niet elke compositie is daar geschikt voor. De paar voorbeelden die ik me herinner zijn vooral concerten van Brahms geweest. Zijn Tweede pianoconcert na walsen van Johann Strauss. Zijn Vioolconcert na de Zesde symfonie van Dvorak.

Dat het Celloconcert van Dvorak nu die eer te beurt viel, na een Mendelssohn-ouverture en een symfonie van Schumann, was dus eigenlijk niet zo raar. Want het was uitgerekend Brahms die ooit zei, na het horen van dit stuk, dat hij zelf zeker ook een concert voor cello geschreven zou hebben als hij geweten had wat daarbij mogelijk was.

En het verraste me weer hoeveel mogelijkheden Dvorak vindt, niet alleen voor de solopartij maar zeker ook voor het orkest. Vol van overtuigingskracht en fantasie wordt er een meeslepend verhaal verteld, zoals altijd bij deze componist, gekleurd door de volksmuziek. Elke professionele cellist heeft dit stuk gestudeerd, gespeeld en door anderen gehoord. Ik ook, maar veel details waren toch nieuw voor mij. Misschien is dat ook wel een bewijs van de kwaliteit van de partituur. Als er een ranglijst van soloconcerten zou zijn, gemeten naar de mate waarin het orkest een volwaardige rol kan spelen en de solist ook een dankbare partij heeft, dan zal dit stuk hele hoge ogen gooien.

Niet elke dirigent zal het leuk vinden om het slotapplaus te moeten delen met een solist, maar voor een goede uitvoering van het Dvorak-concert willen de meesten vast wel een uitzondering maken. En het orkest ook, als iedereen het maar tijdig en duidelijk te horen krijgt.