Herinneringen

Afgelopen week, na een hele dag repeteren met het orkest onder leiding van Andrew Davis - Zarathustra, Ravel pianoconcert - togen Wim Steinmann en ik naar het Lloydkwartier, volgens een website de creatiefste wijk van Rotterdam.
Dat kan ik alleen maar onderschrijven als ik terugdenk aan onze ervaringen bij het Onafhankelijk Toneel..
Domestica Rotterdam heeft daar twee opera-producties mogen maken en we hebben in de foyer twee maal, met leerlingen van het Erasmiaans Gymnasium, een muzikale salon geproduceerd.
Dat is al enige tijd geleden, maar we voelen ons nog sterk verbonden met het gezelschap en het gebouw.
Gastvrijheid en creativiteit.

Dit keer waren we uitgenodigd om, als vrijwilligers, te figureren in een voorstelling met Romana Vrede.
"Will"
Eigenlijk niet helemaal figureren, want er werd wel een artistieke, in dit geval muzikale, bijdrage verwacht, maar het aandeel tekst en acteren bleef voor ons beperkt. Details zal ik achterwege laten.
We konden de eerste helft van de voorstelling vanuit de zaal zien.
Een actrice die de bezuinigingen op cultuur afzet tegen de economie aan de hand van aardappels. De JSF wordt dan een grote aardappel, wat er nog aan subsidie voor de podiumkunsten overblijft slechts een dun schijfje. Ondersteund met cijfers. En ze aarzelde niet om ook haar persoonlijke situatie mee te nemen in het verhaal.
Met veel energie, verontwaardiging, maar ook overtuigingskracht en vakmanschap.

Romana zal zich niet uit het veld laten slaan, maar ze weet, samen met Mirjam Koen, via haar artistieke uitlaatklep, haar publiek duidelijk te maken in welke verontrustende situatie de kunstwereld terecht is gekomen. Hoe je ook denkt over het subsidiëren van kunst.

Het geeft een goed gevoel om aan zo'n voorstelling een bijdrage te mogen leveren.
En heerlijk om weer even terug te zijn bij het Onafhankelijk Toneel.
Overigens, een volgende korte samenwerking staat nog voor de zomer te gebeuren.
Gerrit Timmers is al bezig met de decors die gebruikt gaan worden voor L'enfant et les sortilèges, de sprankelende opera van Ravel die we met het RPhO en Yannick in de Operadagen gaan doen.
Gewoon in de Grote Zaal van de Doelen.
We mochten even snel om de hoek van het atelier kijken. En dat ziet er veelbelovend uit. Een spannend vervolg op Le voix humaine van vorig jaar. Maar dan ook wel weer heel anders.

Na ons optreden volgde een pauze met hapjes en drankjes en konden we een tweede productie zien.
Een solo-voorstelling van Tom Struyf over een ontmoeting in Lissabon, en de gevolgen daarvan.
De Tatiana Aarons Experience.
Een student die door een junk getild wordt en zelf niet kan geloven dat het gebeurd is.
Een voorstelling waarbij je je voortdurend afvraagt of de acteur het echt zelf heeft meegemaakt. Niet alleen door de manier waarop hij het vertelt, maar ook door de ondersteuning met filmpjes, foto's en emails.
Voor een beschrijving: http://www.theaterkrant.nl/recensie/de-tatiana-aarons-experience/
Het leek erg op een voorval dat ik zelf ooit meegemaakt heb, maar dat realiseerde ik me vooral de volgende dag pas, bij het terugdenken aan de voorstelling.
Misschien past het niet helemaal in de opzet van deze blog, maar de verrassing was te groot om het onbesproken te laten. Herinneringen die ver weg waren komen weer boven.
En bovendien raakt het de visie op kunst en kunstenaars.

Eigenlijk was ik het voorval niet helemaal vergeten, maar wel mijn reactie erop.
En als een theatervoorstelling je dwingt over jezelf en je motieven na te denken bewijst het zijn bestaansrecht.

Het overkwam mij, net als de hoofdpersoon van de voorstelling, tijdens een reis door Zuid-Europa. Als arme student wilde ik met een interrailkaart op zak in een maand tijd Italië verkennen.
Ik was alleen en dan voer je, net als 'Tom', weinig persoonlijke gesprekken.
Een afspraak in Rome was misgelopen en van daaruit had ik de nachttrein naar Sicilië genomen. Zonder slaapplaats natuurlijk. Een Siciliaan, die inmiddels in Duitsland woonde, had me gewaarschuwd: Sicilianen zijn heel sympathiek of juist gemeen. Je ziet alleen het verschil niet.
Ik nam het met een korrel zout, maar het 'bewijs' liet niet lang op zich wachten.
In Catania verliet ik de trein, in de verwachting daar makkelijker een goedkope slaapplaats te vinden dan in Taormina of Syracuse. Nauwelijks het station uit, werd ik meteen gespot door een tweetal heren, waarvan een aan mij vroeg of ik Italiaans sprak. Ze wisten feilloos hun slachtoffer uit te zoeken. Ik wilde best wat moeite doen om te laten horen dat ik wel wat talen beheerste en werd aldus ingezet als tolk tussen een Italiaan en een Engelsman. Deze lag met zijn schip in de haven, op punt van vertrek, en had een aantal prachtige stoffen die hij wilde verkopen. De prijs was zo gunstig en de kwaliteit van het gebodene zo ongelooflijk hoog dat de Italiaan deze kans niet kon laten schieten. Het enige probleem was dat hij net even geen geld bij zich had. Hij gaf mij zijn adres in Syracuse. Daar kon ik het later, met een flinke bonus, ophalen, als ik hem het aanzienlijke bedrag nu zou voorschieten.

Niemand die daar intrapt natuurlijk!
Ik in ieder geval niet, maar ik weet zeker dat ik het wel gedaan had als ik geld bij had gehad.
Ik reisde met giro-cheques, die je kon inwisselen voor vele duizenden lires bij een postkantoor, en de man wilde wel met me mee gaan, maar dat was net de stap die me ervan weerhield.
Toch heeft het nog een tijd geduurd, net als in de voorstelling, voordat ik zeker wist dat ik bedrogen was. Dat men een meesterlijk toneelstukje voor me had opgevoerd om een weerloos slachtoffer zijn laatste centen afhandig te maken. Ik ben het adres nog gaan opzoeken. Het was in een drukke winkelstraat, maar het huisnummer bestond niet. Ik ben heel boos geworden, kreeg medelijden met mezelf in de veronderstelling dat ik van daaruit berooid naar huis had moeten terugkeren. Maar, en dat was ik vergeten, voelde ook grote bewondering voor het talent van mensen die je zover kunnen krijgen.
Later las ik in een Nederlandse krant een brief van iemand die er wel ingetrapt was, precies dezelfde procedure als bij mij. Ze zullen vast veel slachtoffers hebben gemaakt. Net als Tatiana Aarons.

Ik ben jaren later nog wel een keer teruggekeerd naar Sicilië, met vriendin, vliegtuig en huurauto, en van het eiland gaan houden. Mijn kinderen gaan binnenkort met een jeugdorkest die richting uit.
Maar dat gevoel dat je tegelijkertijd mensen kunt bewonderen en verafschuwen heb ik nooit meer zo intensief beleefd als in die zomerdagen.
Met dank aan Tom Struyf voor de herbeleving.