Twee koningen

'Wenn du es wüsstest' 
Zo begint het lied Cäcilie van Richard Strauss.
Als je eens zou weten.....

Wat ik niet weet is, waarom die liederen van Strauss de laatste jaren zo zelden bij ons in Rotterdam gespeeld zijn.
Behalve de Vier letzte Lieder, al bijna een klassieker, herinner ik me eigenlijk geen uitvoeringen.
Terwijl er zoveel prachtige Strauss-liederen zijn. De meeste misschien niet zo bekend, maar met toch een paar toppers als Zueignung en Morgen. We spelen ze allebei deze week.

Sopraan Soile Isokoski komt zingen, en dit is de volledige lijst liederen (die ik niet op internet kon vinden):
Ich wollt ein Sträusslein binden, 
Säusle, liebe Myrte  
Als mir dein Lied erklang
Die heiligen drei Könige
Morgen!
Cäcilie
Zueignung 

En ik ben blij, want het is heerlijke muziek om te spelen, en fantastisch om te horen in de orkestrale versies.
We mogen ons gelukkig prijzen dat Strauss een sopraan gehuwd is, een huwelijk dat meer dan een halve eeuw heeft stand gehouden. Pauline de Ahna moet een felle tante geweest zijn. Cäcilie was een huwelijksgeschenk, maar ook toen zij allang niet meer zong wist zij hem nog tot prachtige liederen te inspireren.
En Die heiligen drei Könige, een lied op tekst van Heine, is deze week (vandaag!) wel heel toepasselijk.

Je hoort hoe Strauss geniet van de geluiden in de tekst: das Öchslein brüllte, das Kindlein schrie.

Na de pauze storten we ons dan in de emoties van Mahler en zijn Vijfde.
Daarover had Moois een aardig item gemaakt: De Vijfde van Mahler. Liefdeslied voor Alma.
Met gesproken tekst van dirigent Mark Elder, die bij de concerten het publiek vast weer gaat toespreken.
Ook Mahler had dus voor zijn geliefde een lied geschreven, maar dan zonder woorden: het Adagietto, het voorlaatste deel van de symfonie.
De geliefden hadden elkaar ontmoet toen een gedeelte van de symfonie al gecomponeerd was.
Hoe zou het stuk geworden zijn als die ontmoeting niet had plaatsgevonden?

Strauss en Mahler.
Twee koningen van de muziekwereld rond 1900.
Als componist èn als dirigent.

Ze kenden elkaar en waardeerden elkaars muziek.
Mahler heeft, zeker de laatste jaren, veel Strauss gedirigeerd, en Strauss ook wel wat Mahler.
Hij was erbij als toehoorder toen de Vijfde in Berlijn door Nikisch werd uitgevoerd en schreef Mahler:
Ihre 5. Symphonie hat mir neulich in der Generalprobe wieder grosse Freude bereitet, die mir nur durch das kleine Adagietto etwas getrübt wurde. Dass dasselbe beim Publikum am Meisten gefallen hat, geschieht Ihnen dafür auch ganz recht.
(5 maart 1905)
Interessant dat juist iemand als Strauss moeite heeft met dat, misschien wat sentimentele, strijkersstuk.

Hij eindigt de brief dan met: .. und seien Sie sowohl Ihre liebe Frau herzlich gegrüsst (....) Meine Frau grüsst schönsten.
Dat zullen vooral beleefdheidsfrasen geweest zijn.
Strauss had het niet zo op Alma.
En de beide vrouwen, de twee koninginnen, konden elkaar al helemaal niet luchten.